Zyrtarë të lartë të Policisë në Shqipëri dolën para kamerave në shkurt të 2018 për të njoftuar një moment historik të forcës së ligjit kundër drogës: sekuestrimin e 613 kilogramëve kokainë të fshehur mes bananeve të ardhur nga Amerika Latine. Ishte ngarkesa më e madhe me drogës e kapur ndonjëherë dhe një levë e mezi pritur nga zyra e shtypit e qeverisë në Tiranë, e cila ka qenë e akuzuar se është kthyer në një narko-shtet. Kryeministri Edi Rama ishte i shpejtë në dhënien e lavdërimeve për operacionin “Bora e fundit”, duke theksuar se si policia shqiptare e kishte shënuar arritjet e vetme. Lavdërimet inkurajuese u pasuan nga përfaqësuesit e Ambasadës së SHBA-së dhe të Bashkimit Evropian në Shqipëri.
Por një hetim nga OCCRP dhe media investigative ekuadoriane “Plani V”, ka zbuluar se Arbër Çekaj, njeriu i arrestuar në vitin 2018 për organizimin e dërgesës së drogës, ishte në radarin e forcës se ligjit, që në 2015, kur ai u akuzua në Ekuador për fshehje 37 kilogramë kokainë – gjithashtu në një dërgesë bananeje e destinuar për Shqipërinë. Një sërë gabimesh e lejuan atë ti shpëtonte arrestimit dhe të mbante biznesin i pakontrolluar për vite me radhë. Më shumë se sa një sukses, çështja ekspozon dështime të mëdha të sistemit të drejtësisë, si në Shqipëri ashtu edhe në Ekuador, thonë disa oficerë të zbatimit të ligjit. Vetëm disa javë pasi ishte lëshuar një urdhër-arresti për arrestimin e tij në Ekuador në vitin 2015, kompania e tij mori mbi 100,000 euro fonde bujqësore të BE-së për një depo frigoriferike që më vonë do të përdorej për të fshehur drogën.
Pavarësisht se flamujt të kuq ishin ngritur për të, si një i arratisur në Ekuador dhe një çështje hetimi ishte hapur në Shqipëri, ai kaloi vite duke vazhduar të udhëtonte mes dy vendeve, dhe organizoi edhe 137 eksporte të tjera të bananeve përgjatë të njëjtës rrugë duke përdorur të njëjtën firmë, e cila ishte regjistruar në emrin e tij . Nuk ka prova që tregojnë se çdo ndonjëra prej këtyre dërgesave përmbante drogë – por ato tregojnë se, pavarësisht se ishte një person i dyshuar si trafikant droge, Çekaj ishte në gjendje të vazhdonte biznesin si zakonisht.
Dokumentet e gjykatës dhe policisë, si dhe intervistat me anëtarët e familjes, zyrtarët dhe kolegët e biznesit, që OCCRP dhe Plani V kanë mbledhur një afat kohor të ngjarjeve që çuan në arrestimin e Çekaj, tregojnë një pamje të mjerueshme se si autoritetet në të dy vendet nuk arritën të mbanin nën kontroll atë dhe dërgesat të tij. Çekaj u kap vetëm pas një skanim rutinë që zbuloi diçka të pazakontë në një nga dërgesat e bananeve që ai kishte bërë së fundmi nga Kolumbia në Shqipëri.
Ahmet Prenci, një ish-shef i policisë shqiptare, tha se gjetjet e këtij hetimi zbuluan dështimin e autoriteteve si në Tiranë ashtu edhe në Quito. “[Çekaj] duhej të ishte në qendër të vëmendjes së policisë në çdo rrugë që ai bënte,” tha ai.
Një oficer policie kundër narkotikëve në Ekuador, i cili foli në kushte anonimiteti pasi nuk ishte i autorizuar të fliste me media, fajësoi administratën “e mjerueshme, të dobët dhe shumë e përshkueshme” të drejtësisë në vendin e tij. Rasti vjen mes një valë konfiskimesh të drogës dhe atentateve të bandave që kanë shpërthyer vitet e fundit në qytetin port ekuadoras Guayaquil ndërsa grupet shqiptare të krimit të organizuar kanë zënë rrënjë atje. Në Shtator 2019, policia shqiptare dhe ajo greke bëri një sekuestrim tjetër të rëndësishëm: 137 kilogramë kokainë e fshehur në banane duke u dërguar nga Ekuadori në Durrës.
Narkot shqiptar të Ekuadorit
Zyra e César Peña, e cila gjendet jashtë qytetit port të Guayaquil dhe ende mban shenjat e jetës të mëparshme si një sallë pritjeje kineze, është shumë larg nga mënyra e jetesës me shpenzime te larta të kontrabandistëve dhe trafikantëve që ai ndoqi dikur. Prokurori kaloi vite të tëra duke drejtuar hetime për numrin në rritje të vrasjeve të lidhura me bandat shqiptare, të cilët janë bërë një forcë kryesore në tregtinë lokale të kokainës. Ai tha se është e zakonshme që bosët shqiptarë të drogës të marrin me qira pallate në lagjet më elitare të qytetit, të kompletuara me sisteme të larta sigurie. “Ata shkojnë në palestra, hotele luksoze,” tha Peña. “Ata shkojnë në bare të shtrenjta. Ata marrin para nga lidhjet e bankave. Ata kanë shumë para”. Guayaquil është një pikë nisje për kokainën që dërgohet në Evropë nga Ekuador, ekonomia e dollarizuar e së cilës e ka shndërruar atë një qendër për bandat e drogës vitet e fundit.
Biznesi i bananeve
Lindur në një fshat të vogël në malësitë e largëta veriore të Shqipërisë, Çekaj u transferua me familjen e tij në qytetin portal të Durrësit në moshën 17 vjeçare, në 1997, një kohë kur Shqipëria u konfliktua me trazira pas përfundimit të dekadave të sundimit komunist. Ai studioi për drejtësi dhe emigroi në Gjermani menjëherë pas diplomimit. Xhaxhai i Çekajt, Faslli Çekaj, gjyqtar në pension, tha se nipi i tij u kthye në atdheun e tij me një mbiemër të ri, Jansen, pasi u martua me një shtetase gjerman.
“Martesa ishte për të siguruar letrat gjermane. Por ai u kthye sepse prindërit e tij nuk pranuan të jetojnë në Gjermani,” tha Faslli në një intervistë në zyrën e tij në Durrës. Pasi u kthye në shtëpi, Çekaj u martua me një grua shqiptare – megjithëse mbetet e paqartë nëse ai është divorcuar ndonjëherë gruan e tij të parë – dhe filloi të ndante kohën e tij midis dy vendeve.
Ai regjistroi biznesin e tij të importit dhe eksportit të bananeve, Kopshti Arbrit, në maj 2012, dhe nisi fill dërgesat nga Ekuadori në Shqipëri. Kompania u rrit me shpejtësi. Në vitin 2013, ai dërgoi 1.000 tonë banane. Një vit më vonë, kjo ishte rritur në 1.600 tonë. Faslliu thotë se nipi i tij ishte përqendruar në punë – dhe i interesuar në tregtimin e frutave – që në një moshë e re. “Edhe kur ishte fëmijë, ai ishte në gjendje të shiste mollë në fshat të blera në qytet, në Bajram Curri [në veri të Shqipërisë]. Kjo na befasonte të gjithë ne “. “Kurrë nuk e keni parë me njerëz të tjerë në një kafene, përveç të afërmve të tij,” shtoi Faslli.
“Majmuni ka ikur”
Më 4 Prill 2015, Çekaj udhëtoi me veturën e tij përgjatë një rruge të ndotur, i mbështjellë nga gjethet e bananeve në La Rosita, një fshat i vockël në rajonin jug-perëndimor të Guayas që prodhon banane në Ekuador. Ishte një udhëtim që ai e kishte bërë shpesh gjatë tetë muajve të fundit për të vizituar atë që ishte atëherë furnizuesi i tij kryesor i bananeve, Banana World Green. Por kësaj here ai ishte i shoqëruar nga një grua, e cila u identifikua më vonë nga prokurorët e Ekuadoras dhe punonjësit e plantacioneve si “Sara”.
Sipas dëshmisë gjyqësore nga një prej punonjësve të plantacionit, Çekaj u duk aty herët në mëngjes dhe kërkoi të inspektojë cilësinë e bananeve që po paketoheshin. Ndërsa kalonte në pronë, punëtori pa që gruaja shtoi katër kuti banane në kontejnerin që ishte gati për eksport. Kur punonjësi e pyeti se çfarë po ndodhte, Çekaj i tha që të mos shqetësohej për këtë. Një tjetër nga punonjësit e plantacionit tregon se si gruaja u ofroi punonjësve 100 dollarë për të blerë pije joalkoolike dhe sanduiçe. “Askush nuk e bën këtë,” i tha punëtori “Planit V”, duke folur në kushte anonimiteti pasi nuk ishte i autorizuar të diskutonte çështjen. “Kur mbarova dhe mbylla kontejnerin, madje mbaj mend që e dëgjuam duke thënë: ‘Majmuni është larguar! Majmuni është larguar !, thërriste si një person i çmendur, “-tha punëtori. “Ai duartrokiti me eufori kur kontejneri u nis për udhë”. Sidoqoftë, ngazëllimi Çekaj nuk zgjati. Një nga punonjësit e plantacionit kishte marrë me ngulm me ngulm nga kontejneri një nga kutitë e dyshimta dhe zbuloi se atë që dukej se kishte lëndë narkotike brenda. Kur kamioni u largua, stafi ia raportoi ngjarjen pronarit, i cili më pas kontaktoi shoferin, duke i thënë që të ndalojë dhe të presë policinë.
Administratori i Plantacionit Alex Mejía i tha zyrës së prokurorit, “Ne gjetëm një surprizë të pakëndshme në kuti: Bananet ishin në krye, dhe brenda kishte një pako që mësuam më vonë, që përmbante drogë”. Policia gjeti edhe 28 kilogramë kokainë shtesë të fshehur brenda tre kutive bananeje në kamion dhe arrestoi shoferin, i cili më vonë u la i lirë. Por Çekaj, i cili kishte qenë duke ndjekur automjetin me veturën e tij, u largua nga vendi i ngjarjes. Në kohën kur prokurorët e thirrën për një intervistë në 24 Prill, ai tashmë kishte fluturuar në Shqipëri.
Çekaj ishte thirrur të paraqitej në një gjykatë të Ekuadorit në 25 qershor 2015, për t’u përballur me akuzat për trafik droge. Kur ai nuk u paraqit, u dha urdhër për arrestimin e tij.
“Diçka e keqe më ka ndodhur, ata më kanë bërë diçka të keqe. Kështu që unë nuk di çfarë të bëj”, i shkruante Çekaj një shoku në Skype menjëherë pas kapjes, sipas informacionit të gjetur në kompjuterin e tij pas arrestimit të tij në 2018. Miku i tij, i identifikuar vetëm si Anodire, u përgjigj: “Unë e di që jeni i pafajshëm”. Në Dhjetor 2015, policia shqiptare kaloi në prokurori informacione për konfiskimin e drogës në Ekuador. Ata filluan të hetojnë Çekajn, por nuk patën sukses sepse ata kurrë nuk morën informacionin kryesor që kishin kërkuar nga autoritetet në Amerikën e Jugut, sipas një burimi në prokurori. Në një prononcim për OCCRP, Zyra e Prokurorisë e Krimeve të Rënda tha që hetimi i vitit 2015 mbi Çekaj ishte ende në vazhdim.
Biznes si zakonisht
Pavarësisht se ishte në arrati nga ligji në Ekuador dhe nën hetim në Shqipëri, biznesi po lulëzonte për Çekaj, dhe ai duket se ka vazhduar të udhëtojë lirshëm midis dy vendeve. Në maj të vitit 2015, jo shumë përpara thirrjes së tij gjyqësore në Ekuador, Arbri Garden mori 19 milion lekë shqiptarë (rreth 152,000 dollarë në atë kohë) nga një fond bujqësor i BE-së i administruar nga qeveria shqiptare. Paratë u përdorën për të ndërtuar një depo frigoriferike për të ruajtur banane.Objekti i ri u përdor më së miri. Ndërmarrja e Çekaj, Arbi Gardens, bëri 137 dërgesa banane, me një total prej gati 3000 tonë, nga Ekuadori në Shqipëri. E gjitha ndodhi në mes të prillit 2015, kur tashmë ishte hapur një hetim kundër tij për dyshime për trafik droge në Ekuador, dhe maj 2018, kur ai u arrestua në Gjermani. Kompania bëri gjithashtu 91 dërgesa banane nga Kolumbia në Shqipëri, dhe një firmë në pronësi të babait të Çekaj bëri edhe 17 të tjera, sipas shifrave nga baza e të dhënave tregtare Genius.
Kontejneri i fundit i bananeve të Çekajt u largua nga Kolumbia në 13 Mars 2018 – dy javë pasi emri i tij kishte bërë tituj ndërkombëtarë për sekuestrimin masiv të 613 kilogramëve kokainë në Shqipëri. Faslli tha se nipi i tij gjithashtu vazhdoi të udhëtonte në Ekuador për biznes gjatë gjithë kësaj periudhe. Ai tha se kjo duhet të qëndrojë si provë e pafajësisë së Çekajt. “Po, unë e di se një sasi droge u gjet në një kontejner që do të vinte tek ne [firma e familjes],” tha ai. “Hetimet filluan, por Arbëri nuk u gjet se ishte i përfshirë. Edhe pas kësaj ngjarje ai udhëtoi në Ekuador “.
Khaled Barakat, menaxher i ekuadorian i S. A, një kompani e eksportit të bananeve që bënte biznes me Çekajn deri në janar 2018, e përshkroi atë si një profesionist të arsimuar, i cili bëri pagesat e tij në kohë. Ai tha se ishte i befasuar kur Çekaj u zhduk.
Marrëveshja e tyre e fundit e biznesit përfshinte një kontejner të destinuar për Shqipërinë, tha Barakat, por Çekaj e anuloi atë duke pretenduar se frutat do të arrinin në destinacion me shumë vonesë. Barakat tha se e ka telefonuar Çekajn disa herë, por ai nuk u përgjigjej.
Ai shton se shqiptari i tha atij se kishte planifikuar që blerjen e bananeve ta bënte nga Kolumbia, sepse frutat ekuadoriane po bëheshin shumë të shtrenjta.
Pushimi me fat i Doganës
Çekajt i mbaroi fati në shkurt 2018, kur policia shqiptare gjeti drogë në një nga ngarkesat e tij me banane. Doli të ishte grumbullimi më i madh i kokainës në vend deri më sot, dhe përfundimisht çoi në arrestimin e tij.
Dokumentet e gjykatës shqiptare tregojnë se dy kontejnerët mbërritën në Durrës më 19 shkurt 2018, ku qëndruan nëntë ditë para se droga të zbulohej gjatë një skanimi rutinë.
Arlind Madani, punonjës i Alba Shipping, të cilin Çekaj e kishte punësuar për të trajtuar dokumentet e dërgesave, tha se më 27 shkurt, menaxheri i kompanisë e vizitoi atë për t’i thënë se kontejnerët e Arbri Garden duhej të pastroheshin atë ditë.
Ai tha se skanimi gjeti një problem me një nga kontejnerët, duke bërë që autoritetet shqiptare të kontrollonin fizikisht ngarkesën atë mbrëmje. Doganat zbuluan kokainën dhe njoftuan forcat e rendit.
Dokumentet tregojnë se, pas alarmit nga policia lokale, tre ekipe të fshehta të policisë janë dërguar në Durrës. Menaxheri dhe një shofer kamioni i kompanisë u vunë nën vëzhgim së bashku me kontejnerët, të cilët u larguan nga porti pak para mesnate për në magazinë e Çekajt.
Policia më pas hyri në ngarkesë, duke arrestuar menaxherin dhe shoferin e kamionit të dyshuar për trafik droge. Një urdhër ndërkombëtar u lëshua për Çekajn, i cili u arrestua muaj më vonë në afërsi të Dusseldorfit, në Gjermaninë perëndimore, dhe më pas u ekstradua në Shqipëri.
Në një seancë gjyqësore në Tiranë në nëntor 2019, prokuroria prezantoi mesazhe nga telefoni i Lushajt, ku dyshohet se ai dhe Çekaj diskutonin shqetësimet për kontrollin policor të dërgesës.
Policia vlerëson se kokaina e sekuestruar kishte një vlerë rruge prej rreth 223 milionë dollarë. Autoritetet konfiskuan gjithashtu 38,000 dollarë dhe më shumë se 10 milionë lekë shqiptare (rreth 90,000 dollarë) nga llogaritë bankare të Arbri Garden dhe EcoAlmax, kompania në pronësi të babait të Çekajt.
Ndërsa është e paqartë nëse ndonjë nga ngarkesat e tjera të Arbri Garden fshihte drogë, të dhënat e siguruara në Planin V nga policia ekuadoriane kundër narkotikëve tregojnë se tre nga 19 kompanitë me të cilat Çekaj punonte në Ekuador, gjithashtu u sekuestruan kokainë nga ngarkesat e tyre.
Rrëzimi
Në një intervistë me Planin V, një oficer ekuadorian i antitrafikut foli hapur për dështimin e autoriteteve për të gjetur Çekajn dhe për të monitoruar biznesin e tij. Ai fajësoi sundimin e dobët të ligjit në Ekuador, duke vënë në dukje se nuk ka as skaner për të kontrolluar dërgesat në port. Ai tha se nuk është i befasuar që Çekaj kishte arritur të shmangte kapjen për tre vjet. “Në vendin tonë është shumë e lehtë” të kalosh kufijtë në mënyrë të paligjshme, shpjegoi ai. “Deri më tani këtë vit kemi kapur rreth 60 tonë drogë, të cilat të gjitha shkuan në Ekuador nga Kolumbia në mënyrë të paligjshme. Gjashtëdhjetë ton. Atëherë, çfarë është një person? ” Prokurori ekuadorian Patricio Toledo, i cili hetoi dhe paditi Çekajn në 2015, fajësoi “procedurat burokratike” dhe mungesë bashkëpunimi me policinë për dështimin e zyrës së tij.
Ai tha se mësoi për arrestimin e Çekaj në Gjermani pasi u kontaktua nga gazetarët e Planit V, dhe se ai nuk e dinte nëse policia ekuadoriane kishte kërkuar ndonjëherë shqiptarin. Plani V kërkoi koment për këtë çështje nga polica por nuk mori një përgjigje, deri në kohën e publikimit të këtij shkrimi.
Prokurorët dhe policia shqiptare nuk iu përgjigjën kërkesave të OCCRP për koment për këtë histori. Shërbimi doganor i vendit tha se nuk ishte në gjendje të komentonte për shkak të hetimeve të vazhdueshme penale.
Sidoqoftë, Ahmet Prenci, një ish-prokuror shqiptar, drejtor i policisë së shtetit dhe më vonë drejtor i hetimeve tatimore deri në vitin 2015, tha se provat e zbuluara nga hetimi i përbashkët zbulojnë një dështim masiv nga zbatimi i ligjit. Hetimi i origjinës së sasive kaq të mëdha të drogave, tha ai, kërkon angazhim serioz nga të gjitha nivelet e qeverisë, duke filluar nga lart. “Nuk ka vullnet politik për të luftuar krimin,” tha ai. “Ne kemi nevojë për të kapur bosët e drogës dhe pastaj t’i ndëshkojmë”.
Dhe biznesi lulëzon
Raporti i këtij viti për drogat nga Europol dhe Qendra Evropiane e Monitorimit për Drogën vuri në dukje se bandat shqipfolëse po luajnë një rol në rritje në tregun e kokainës prej 10 miliardë dollarësh. Konfiskimet evropiane në vitin 2017, viti i fundit për të cilin janë të disponueshme të dhënat, arritën një rekord të lartë prej 140 tonë “Sasitë më të mëdha të kokainës tani mund të kontrabandohen në Evropë të fshehura në anije mallrash, veçanërisht në kontejnerë detarë, që nisen nga Amerika e Jugut, kryesisht nga Brazili, Kolumbia dhe Ekuadori,” thuhet në raport.
Tregtia në rritje ka çuar në një valë dhune në Ekuador. Vetëm në Guayaquil, vetëvrasjet kanë shënuar rritje, nga 246 vdekje në Janar Tetor 2018, në 338 për të njëjtën periudhë në 2019. Bandat shqiptare dyshohet se janë pas një valë atentatesh të lidhura me tregtinë e drogës. Ato përfshijnë vrasjen e shqiptarit Ilir Hidri në maj 2016 dhe një atentat, 18 muaj më vonë, kundër nipin e tij, Remzi Azemi, i cili u qëllua kur e dashura e tij hapi dritaren e automjetit të tyre të blinduar të mjeteve sportive, për të pirë cigare.
Azemi ishte akuzuar në një hetim të mëparshëm për rrëmbimin e trafikantit të dënuar shqiptar të drogës, Fadil Kacanic dhe gruas së tij ekuadoriane, të cilët u rrëmbyen nga vila e tyre në Guayaquil nga burra të veshur si oficerë policie. Mario Pazmiño, një ish drejtor i inteligjencës për Ushtrinë Ekuadoriane, tha se grupet kriminale të organizuara shqiptare filluan të mbërrijnë në vend në 2014 ose 2015, tërhequr nga mundësia për të bërë kontakte të drejtpërdrejta me kartelet nga Kolumbia, Bolivia, Venezuela, dhe pjesë të tjera të Amerikës se Jugut.
Ai e përshkroi vendin e tij si vulnerabel ndaj infiltrimit nga kriminelët e huaj për shkak të ekonomisë së saj të dollarizuar, gjë që e bën më të lehtë pastrimin e monedhës amerikane dhe korrupsionin e përhapur që lejon blerjen e dokumenteve fallco, përfshirë pasaportat. “Është shumë e kollajtë që krimi i organizuar të funksionojë” në Ekuador, tha ai.
Ky shkrim u botua me 16 Dhjetor 2019
https://www.occrp.org/en/investigations/albanian-drug-suspects-banana-bonanza
Lindita Çela është një gazetare investigative e shquar, e njohur për raportimet e saj të përpikta dhe të guximshme mbi krimin e organizuar dhe korrupsionin në Shqipëri. Me një karrierë që shtrihet për mbi dy dekada, Çela është konsoliduar si një figurë e rëndësishme në fushën e gazetarisë investigative, duke fituar vlerësime si në nivel kombëtar ashtu edhe ndërkombëtar për punën e saj.
