PIKAT KYÇE
“Buuum, Mare e godet në kokë…E rrahëm mirë., pastaj vall, ai ishte pa ndjenja.. Pas kësaj, vlla ai u bë i zi. Nuk rezistoi shumë, nuk qau. ..Ai ishte pandjenja”.
Mesazhet erdhën shpejt dhe furishëm: Srđan Lalić, një anëtar i grupit famëkeq kriminal serb Principi, po rrëfente “vëllezërve” të tij në grup një vrasje që sapo kishte kryer, shoqëruar me fotografi të trupit të gjymtuar të një burri.
Por Lalić nuk ishte thjesht një vrasës bandash – ai kishte gjithashtu një punë ditore. Ai ishte një rishitës zyrtar i autorizuar për kompaninë e telefonave të koduar Sky Global me bazë në Vancouver, e cila u premtoi përdoruesve të saj se mund të flisnin me këdo, kudo, në fshehtësi absolute.
Lalić gjeneroi rreth 120,000 euro në muaj për Sky Global, edhe pse ai përdori telefonin e tij të koduar Sky ECC për të organizuar torturën, copëtimin dhe vrasjen e armiqve të grupit të tij.
“Ne nuk përdornim telefona të rregullt,” dëshmoi ai vitin e kaluar. “Ishte një mënyrë për të shmangur hetimet e mundshme.”
Një botë dhune dhe kaosi u shpalos brenda kufijve të fshehtë të telefonave Sky, të cilët u përdorën për të planifikuar vrasje, rrugë të kontrabandës së kokainës dhe grabitje nëpër Evropë nga viti 2016 deri në 2021. Kur enkriptimi u çkodua më në fund në një operacion të përbashkët të vitit 2021 nga francezët dhe belgët, dhe policisë holandeze, mesazhe që përfshinin veprimtari kriminale në vende të ndryshme iu kaluan agjencive të zbatimit të ligjit në të gjithë Evropën. Në Francë në fillim të këtij viti, hetuesit përfunduan një hetim shumëvjeçar në universin Sky Global dhe ngritën akuza kundër 31 personave që ata thanë se kishin lehtësuar krimin duke shpërndarë telefona Sky.
Në Serbi prej shumë vitesh besohej se, organizata kriminale e Lalić-it, Principi, kishte mbrojtje qeveritare, por provat e gjetura në telefona – imazhe të rivalëve të torturuar dhe të vrarë, të shkëmbyera në biseda në grup – ishin me sa duket, tepër tronditëse për t’u injoruar. Lalić dhe dhjetëra anëtarë të tjerë të Principit, përfshirë kreun e akuzuar të bandës Veljko Belivuk, u arrestuan në vitin 2021.
Një vit më pas, Lalić bëri një marrëveshje me prokurorët dhe pranoi të dëshmonte për aktivitetet e tij kriminale, të cilat përfshinin pjesëmarrjen duke ndihmuar në vrasjen e gjashtë shtatë personave brenda një shtëpie në një periferi të Beogradit me nofkën “Thertorja“, pasi viktimat që dërgoheshin atje, pasi vriteshin, shpesh copëtoheshin në makina mishi. Mediat serbe publikuan dëshminë e tij, duke e quajtur atë “Kasapi i Buzëqeshur“, nofkë që e emori pas publikimit të një fotoje të tij pranë një kufome të rrahur keq.
Shtëpia në periferi të Beogradit e njohur si “Thertorja”, ku Principët vranë viktimat e tyre
Në këtë sfond të errët, deklarata e detajuar që ai dha rreth punës së tij për shitjen e telefonave Sky tërhoqi më pak vëmendje. Por ajo ofron një nga informacionet më të mira që kemi për mënyrën se si këta telefona përfunduan në duart e kriminelëve në mbarë botën: shpesh përmes kriminelëve të tjerë që vepronin si rishitës.
Lalić u tha gjyqtarëve francezë se gjithmonë kishte supozuar që kompania e dinte se baza e saj e përdoruesve përfshinte anëtarë të grupeve kriminale të organizuara — dhe pretendoi se i ishte thënë aq shumë gjatë seancave të orientimit.
“Sky ishte plotësisht e vetëdijshme se sistemi i saj po përdorej nga organizata kriminale dhe dëshironte të shmangte ndjekjen penale,” tha ai. “Duke pasur këtë parasysh, na këshilluan të mos linim asnjë gjurmë dhe të mos thoshim që Sky po përdorej për qëllime kriminale.”
Sky Global, kompania kanadeze që shiste telefonat e enkriptuar, ka këmbëngulur se qëllimi i saj ka qenë gjithmonë krijimi i një mjeti për të mundësuar komunikimin privat. Kompania thotë se kushtet e saj të përdorimit ndalonin aktivitetin kriminal, edhe pse, si çdo mjet teknologjik, ai mund të keqpërdorej nga një përdorues i vendosur. Por provat e marra nga gazetarët si pjesë e projektit The Crime Messenger tregojnë se disa nga përdoruesit më të dalluar të telefonave ishin figura të krimit të organizuar.
Hetimi “The Crime Messenger”, një bashkëpunim mes 13 partnerëve mediatikë në Evropë dhe Kanada, është vështrimi më gjithëpërfshirës deri më sot mbi Sky Global dhe mënyrën se si produktet e saj janë shitur dhe përdorur. Ai bazohet në një rrjedhje prej rreth 3,800 dosjesh nga çështja penale në Francë, ku Gjykata Gjyqësore e Parisit ka qendruar procedurat evropiane kundër personave të lidhur me kompaninë.
Rreth Projektit “The Crime Messenger”
Hetimi i “The Crime Messenger” bazohet në një rrjedhje prej rreth 3,800 dosjesh nga çështja penale kundër Sky ECC në Francë, ku Gjykata Gjyqësore e Parisit centralizoi procedurat evropiane kundër kompanisë së koduar të aplikacioneve në vazhdën e operacionit të përbashkët të vitit 2021. Dosjet përfshijnë raporte nga hetuesit e policisë dhe ekspozita të provave të gjetura në telefonat Sky, të tilla si transkriptet e bisedave dhe fotografitë e drogës dhe armëve të dërguara përmes Sky. Këto dosje u kontrolluan më pas me provat e marra nga të dhënat publike dhe dokumentet gjyqësore në Holandë, Gjermani, Kanada, Belgjikë dhe Serbi, dhe gazetarët intervistuan shumë nga lojtarët kryesorë në botën e Sky.
Në gusht 2024, pas një hetimi shumëvjeçar nga gjyqtarët francezë, CEO i Sky Global, Jean-Francois Eap dhe 30 persona të tjerë të lidhur me kompaninë – duke përfshirë punonjës të lartë të Sky, shpërndarës dhe shitës lokalë – u paditën për shoqatë kriminale, pastrim parash. dhe shpërndarja e pajisjeve të koduara pa regjistrim të duhur. Eap gjithashtu është paditur në SHBA për gjoja lehtësimin e trafikut ndërkombëtar të drogës përmes telefonave Sky. (Një gjyq në çështjen franceze pritet të fillojë vitin e ardhshëm, ndërsa statusi aktual i çështjes së SHBA është i paqartë. Eap dhe figura të tjera të lidhura me Sky kanë mohuar keqbërjen.) Projekti The Crime Messenger bazohet gjithashtu në informacion nga këto aktakuza penale.
Rishitësit ishin figura kritike në platformën Sky: Përveç grumbullimit të klientelës lokale për telefonat, ata ishin përgjegjës për trajtimin e mbështetjen teknike për telefonat që shisnin. Kur lindte një çështje që ata nuk mund ta zgjidhnin, ata do t’i ndihmonin klientët e tyre të lidheshin direkt me kompaninë. Në rast se klientët e tyre arrestoheshin ose duhej të mbulonin gjurmët e tyre, rishitësit mund të fshinin të dhënat dhe mesazhet e telefonave duke dërguar një kërkesë në Sky.
Para këtij zbulimi, Lalić ishte i vetmi kriminel, puna e të cilit si rishitës Sky ishte raportuar, por OCCRP dhe KRIK kanë identifikuar të paktën 5 persona të tjerë që duket se janë të lidhur me krimin e organizuar në Ballkan, të cilët kanë punuar gjithashtu si rishitës të Sky.
Njëri dyshohet se i përkiste një grupi kriminal kroat të lidhur me një mbret famëkeq serb të drogës. Një tjetër ishte një grabitës bankash i dënuar, i cili duket se ka punuar me gruan e tij për të shitur telefona Sky ndërsa ishte në arrati në Spanjë. Një i tretë duket se ka qenë i lidhur me Škaljari, rivalët po aq të dhunshëm të grupit të Kavaçit.
Deri në vitin 2020, Kavaçi dhe Škaljari u përfshinë në një luftë mes tyre, përleshje kjo që shkaktoi dhjetëra viktima nga të dyja palët. Grupet kishin origjinën në anët e ndryshme të të njëjtit mal në bregdetin malazez, përpara se të merrnin biznesin global të shitjes së kokainës. Në vitin 2020, OCCRP raportoi se përplasja Kavaç-Škaljari, kishte shaktuar të paktën 41 vrasje në të gjithë Evropën. Sot, numëri besohet të jetë të paktën 85 ose afër 100 të vrarëve.
Hetimi i “The Crime Messenger” tregon se kjo përleshje ka ndodhur edhe brenda botës së rishitësve të Sky: Dëshmitë nga rastet gjyqësore serbe dhe dosjet hetimore franceze tregojnë se secili grup bleu telefona nga tregtarë të ndryshëm, të cilët ndonjëherë u përpoqën të kryqëzoheshin dy herë me njëri-tjetrin. Kështu, ndërsa Laliç po i shiste telefonat Sky Principi-ve, Škaljari bleu nga një burrë tjetër, Sasha Vasilijević, roli i të cilit si shitës telefonash në botën kriminale të Serbisë nuk është raportuar kurrë më parë. (Ai ka mohuar çdo aktivitet kriminal ose përfshirje me telefonat Sky.)
Gjetjet nënvizojnë shkallën në të cilën Sky ECC mundësoi krimin e organizuar në vende si Serbia, edhe pse publikisht pretendonte të kujdesej për klientët që kishin nevojë për privatësi shtesë, si gazetarë, politikanë dhe të famshëm.
“Ky aplikim ishte vendimtar për anëtarët e organizatave kriminale në koordinimin e operacioneve ndërkombëtare, si trafikimi i drogës dhe pastrimi i parave,” tha Sasha Gjorgjeviç, një analist i lartë në Iniciativën Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional.
“Është veçanërisht interesante që anglishtja, shqipja dhe gjuhët e popujve të ish-Jugosllavisë ishin më të përfaqësuara në biseda, gjë që tregon se sa anëtarë të grupeve kriminale ballkanike mbështeteshin në Sky ECC,” tha ai.
Srđan Lalić
Lalić ishte i njohur ndër grupin kriminal Principi si anëtari më i aftë teknologjikisht, duke ndihmuar bashkëkriminelët e tij të instalonin pajisje GPS dhe kamera mbikëqyrjeje kur donin të ndiqnin armiqtë e tyre. Ai filloi të përdorte Sky në vitin 2017, pasi lideri i bandës, Belivuk, i kishte blerë një llogari si dhuratë një vit më parë.
“Ishte mjeti i vetëm i komunikimit — ne nuk përdornim një telefon të zakonshëm,” tha ai përpara gjyqtarëve hetues francezë që e pyetën vitin e kaluar. (Lalić gjithashtu përshkroi punën e tij për Sky gjatë dëshmisë në një gjykatë serbe për aktivitetet kriminale të Principi në vitin 2022. Ky tregim bazohet në të dyja këto burime.)
Më vonë, ai u tha hetuesve se bleu vetë një llogari Sky nga një burrë që e njihte vetëm si Ivan, i cili drejtonte një dyqan telefonash në një cep rruge të frekuentuar në Beograd. Ai më pas aplikoi për t’u bërë rishitës duke plotësuar një formular në faqen e internetit të Sky dhe u kontaktua nga një person me pseudonimin “Bee”, i cili menaxhonte gjithashtu Ivanin. (Të gjithë në Sky përdornin një pseudonim, si dhe kishin një PIN numerik unik — pseudonimi i Lalić-it ishte “Barry Mills,” pas liderit famëkeq të bandës neo-naziste të burgut në SHBA.)
Lalić dukej se besonte se Bee, i cili përdorte një adresë emaili të skyecc.com, punonte drejtpërdrejt për Sky, por hetuesit francezë më vonë e identifikuan atë si një figurë të lartë në Global Wireless Solutions, një nga kompanitë më të mëdha të shpërndarjes së Sky.
(Lexoni më shumë rreth strukturës së ndërlikuar të Sky, e cila izoloj kompaninë nga përballja direkte me disa nga klientët e saj më të këqij.)
Bee i tha atij se Sky kishte rreth 70 punonjës dhe 800 agjentë shitjesh në mbarë botën dhe i shpjegoi si do të funksiononte për t’u bërë rishitës.
“Ne folëm për kushtet dhe kapacitetet e shitjes,” tha Lalić në gjykatë. “Ne arritëm një marrëveshje në parim dhe ai këmbënguli që unë të hapja një kompani.”
Ai vendosi të hapte një firmë në Republikën Çeke të quajtur “Panzerbox”, përmes së cilës do të kryente biznesin e tij si rishitës i Sky. (Regjistrat e korporatave çeke konfirmojnë tregimin e tij. Por një shef i Principi më vonë urdhëroi Lalić-in të transferonte kompaninë çeke te anëtarë të tjerë të grupit për ta përdorur për trafikim narkotikësh, tha ai, pasi ishte një kompani “e pastër” pa të dhëna të përfshirjes në krim.)
Pasi u pranua si rishitës, ai tha se u “stërvit nga menaxhmenti i Sky” mbi mënyrën e përdorimit dhe shitjes së telefonave. Ishte e rëndësishme për të të kuptonte kapacitetet e telefonit pasi më pas do të trajnonte përdoruesit përfundimtarë.
“Ne, si agjentë ose shpërndarës, i stërvitnim drejtpërdrejt përdoruesit dhe u prezantonim të gjitha avantazhet, pra mundësitë e aplikacionit Sky që ata mund të përdornin për t’u mbrojtur nga autoritetet hetimore,” tha ai.
Stërvitja fillimisht u zhvillua përmes email-eve dhe mesazheve, si në Sky ashtu edhe në një aplikacion tjetër të enkriptuar, Threema. Më vonë, tha ai, Sky ngriti një faqe të quajtur “Sky Learning Academy”, e cila kishte “materiale edukative” për rishitësit, si dhe teste që ata duhej të merrnin për të ruajtur licencat e tyre.
Kur Lalić ishte plotësisht i përfshirë, ai mori akses në një portal që e ndihmonte të menaxhonte llogaritë që shiste. Meqë një nga pseudonimet e tij të Sky ishte “Panzer”, atij iu dha adresa e emailit [email protected]. Ai hapi një faqe promocionale të quajtur Pancersky.com, e cila ishte përkthyer në tetë gjuhë.
Fillimisht, Lalić duhej të tarifonte çmimet standarde të Sky — rreth 1,000 euro për një abonim gjashtë-mujor ose 550 euro për tre muaj — por ndërsa siguronte më shumë klientë, iu lejua të ofronte zbritje.
Në fund, ai u bë aq i suksesshëm — dhe ishte aq “i përgjegjshëm dhe i përpiktë,” siç mburrej ai në dëshminë e tij — saqë Bee i ofroi një titull të ri, atë që ai e quajti “përfaqësuesi i Sky për Ballkanin”. Ai filloi të siguronte dhe menaxhonte rishitësit e tij, të cilët kujdeseshin për klientelën e tyre: “Balkan SKY” në Serbi, “Alfa Pro” në Kroaci, “Hugo” në Mal të Zi, “Joker” në Austri, “Junior” në Maqedoninë e Veriut, Shqipëri dhe Zvicër, dhe “Zeus” në Slloveni. (Emrat e tyre të vërtetë nuk janë identifikuar në dosjet e gjykatës.)
Në një moment, tha Lalić, ai po gjeneronte 80,000 deri në 120,000 euro në muaj për Sky, duke mbledhur paratë nga agjentët e tij në para të gatshme dhe duke i dërguar kompanisë. Fillimisht, ai përdorte transferime bankare, por ndërsa shumat u rritën, atij iu udhëzua të përdorte Bitcoin ose kriptovaluta të tjera, të kanalizuara përmes një këmbimi në Holandë.
Ndërkohë, ai mbeti i përfshirë në luftën mes bandave — ndonjëherë madje duke përdorur pozicionin e tij si rishitës për të fituar avantazh. Në vitin 2020, ai arriti të mashtrojë mbështetjen teknike të Sky për ta ndihmuar të kërkonte disa ID që i përkisnin anëtarëve të bandave rivale, edhe pse ata nuk ishin klientët e tij dhe nuk duhej të kishte qasje në informacionin e tyre. Duke përdorur këtë mashtrim, ai mësoi se ata ishin në Greqi. Ai ia dha këtë informacion “vëllezërve” të tij, të cilët i ndoqën burrat dhe i vranë.
“Atë moment ishte një çelës kyç për t’i gjetur,” tha Lalić për zbulimin e tij. “Për këtë, [një bashkëpunëtor] më premtoi një kilogram kokainë, të cilën nuk ma pagoi.”
Saša Vasilijević
Sasha Vasilijević zotëron një dyqan riparimi telefonik të quajtur iGadgetz në Čačak, një qytet me përmasa mesatare në Serbinë qendrore. Por biznesi i tij ka përfshirë më shumë sesa thjesht rregullimin e iPhone: Ai gjithashtu shiti telefona Sky për 1,504 klientë midis 2016 dhe 2021, duke e bërë atë rishitësin kryesor të kompanisë në Ballkan, sipas një raporti të policisë gjyqësore franceze të përpiluar si pjesë e hetimit ndaj Sky.
Ndryshe nga rishitësit e tjerë serbë të Sky, ai mban një profil të ulët dhe ka lënë pak gjurmë në të dhënat publike. Ai kurrë nuk është dënuar për një krim. Autoritetet lokale u thanë gazetarëve se nuk kishin dëgjuar kurrë për të.
Por mesazhet e Vasilijević-it në Sky e bëjnë të qartë se ai ishte i zhytur thellë në botën e krimit të Serbisë. Një numër prej tyre përfshijnë fotografi të armëve ose drogës. Pas shqyrtimit të materialit, hetuesit francezë arritën në përfundimin se ai ishte “një rishitës i lidhur me mafian serbe”.
Ndërsa rishitësit e tjerë në Serbi i merrnin udhëzimet e tyre nga një prej kompanive të shpërndarjes së Sky, Vasilijević punonte drejtpërdrejt nën Jeroen van der Werf, një holandez që përdorej me emrin Sky111 dhe punonte drejtpërdrejt për Sky Global.
Dy burrat dukej se ishin të afërt, me Vasilijević që i referohej van der Werf-it si “vëlla” dhe i besonte atij për frikën e tij për familjen e tij në mes të përshkallëzimit të luftës së bandave të Serbisë.
Ai dukej se kishte miq mes Škaljarit, rivalët e grupit Principi. Mesazhet e tij tregojnë se ai ishte i frikësuar nga zbulimet e mizorisë së Principit – dhe se ai e dinte se rishitësit e Sky ishin mes tyre.
Në mars të vitit 2021, presidenti serb Aleksandar Vuçiç mbajti një konferencë shtypi për të njoftuar një operacion kundër Principit dhe tregoi fotografi të tmerrshme të nxjerra nga telefonat e tyre Sky të dhunës ndaj anëtarëve të bandës rivale Škaljari.
Të nesërmen, Vasilijević i dërgoi van der Werfit një foto të një prej trupave që ishte shfaqur në televizion, duke shkruar: “I pari ishte shoku im, vëlla”.
“Të gjithë ata të poshtër që vranë miqtë e mi, ua prenë kokën dhe e dërguan njëri-tjetrin në Sky, ata kanë hapur pajisjen e tyre dhe shumë prej rishitësve që kanë punuar me ta janë nën vëzhgim tani”.
“Kam shumë prova se çfarë bëjnë ata për atë copë e keqe që vrau të paktën 30 nga miqtë e mi dhe disa nga rishitësit ishin të përfshirë drejtpërdrejt në një vrasje,” tha ai në një mesazh tjetër.
Përgjigja e Van der Werf nuk është regjistruar në dosjet hetimore dhe është e paqartë se çfarë bëri ai me informacionin e ndarë nga Vasilijević. Ai nuk iu përgjigj kërkesës për koment.
Por në një incident të mëparshëm të përshkruar në dosjet hetimore franceze, van der Werf dhe themeluesi i Sky Global, Jean-Francois Eap, ishin bërë të vetëdijshëm se Vasilijević me sa duket kishte shkelur protokollet e kompanisë duke iu referuar hapur drogave në një bisedë grupore. Në një bisedë private të deshifruar nga hetuesit, Eap udhëzoi van der Werf-in që t’i “kujtonte Sasës protokollet e sakta” – por më pas ata ranë dakord ta riregjistronin atë si agjent të ri.
Vasilijević nuk ishte në mesin e figurave të tjera të Sky të akuzuar në fillim të këtij viti. Zyra e Prokurorit Publik për Krimin e Organizuar në Serbi tha se nuk kishte marrë një kërkesë nga hetuesit francezë për të intervistuar Vasilijević. Gjykata e Parisit nuk iu përgjigj një kërkese për koment.
Një tjetër ankesë kundër Vasilijević-it — Paraqitur nga një bandë rivale
Në dëshminë e tij gjyqësore, rishitësi Principi Srđan Lalić tha se ai kishte paraqitur ankesën e tij në Sky kundër Vasilijević – bazuar në informacionin e marrë nga një telefon Sky që anëtarët e tij të bandës vodhën nga një anëtar i rangut të lartë të klanit Škaljari që dyshohet se e kishin rrëmbyer dhe torturuar. .
Sipas Lalić, shefi i tij po shfletonte telefonin e të vrarit dhe vuri re një bisedë në grup në të cilën një person i quajtur Sasha përmendte Lalić dhe pretendonte se ishte në dijeni se Lalić po i siguronte telefona Sky klanit të Kavaçit — ose “armiqve”, si Sasha. gjoja e vënë atë.
Lalić gjithashtu pretendoi se Sasha ishte një shitës i telefonave Sky tek Škaljari.
Shefi i tij tha se komentet e Sashës mund të interpretoheshin si kërcënim me vdekje dhe i tha Lalić të raportonte përdoruesin në Sky Global për të parë nëse mund ta ndalonin atë.
“Ai më bindi që të gërmoj [Sashën] në Sky, për të dërguar një ankesë që ai të humbasë licencën e tij,” kujton Lalić.
Dosjet hetimore franceze lidhin emrin e përdoruesit të përmendur nga Lalić — Sasa-SGC — me Sasha Vasilijević.
Nuk ka të dhëna në dosjet e ankesës së Lalić, por duket se Vasilijeviq nuk e ka humbur licencën pasi ai ishte aktiv në Sky deri në mars të vitit 2021, kur policia ndërhyri kundër kompanisë.
Sipas Lalić, intriga vazhdoi. Ai tha se shefi i tij iu afrua Sasha dhe i ofroi të tërhiqte ankesën në këmbim të informacionit të brendshëm për Škaljari. Të dhënat e gjykatës tregojnë se Lalić dëshmoi se bosi kërcënoi gjithashtu familjen e Vasilijević.
“Ai e pranoi [marrëveshjen],” tha Lalić për rishitësin rival të telefonit. “Unë nuk mendoj se ai kishte zgjedhje tjetër.”
Por Lalić tha se banda e Kavaçit përfundimisht u bë e dyshimtë se Sasha nuk ishte kthyer vërtet. Ata i kërkuan që të përpiqej të rivendoste listën e plotë të kontakteve të telefonit Sky që i kishin vjedhur anëtarit të vrarë Škaljari. Sasha u tha atyre se e kishte bërë këtë dhe dërgoi një imazh të listës së kontaktit, por ata dyshuan se ai e kishte mjekuar atë, tha Laliq.
I kërkuar për koment nga gazetarët, Vasilijević mohoi se ai kishte shitur telefona Sky ose ishte përfshirë në mosmarrëveshjen ndërklanore të përshkruar nga Lalić.
“Kjo është një gënjeshtër e pastër, vëlla. Për cilin film e keni fjalën?” tha ai duke qeshur.
I kërkuar për koment nga KRIK, Vasilijević mohoi të ketë shitur ndonjëherë telefona Sky. Kur gazetarët i lexuan mesazhet që dyshohet se kishte shkëmbyer me Sky111, ai tha se nuk i njihte: “Nuk e di se çfarë bëra pesë ditë më parë, e lëre më në vitin 2020”.
Ante Vrcan
Ante Vrcan dyshohet se ishte një anëtar kyç i një grupi kroat të kontrabandës së drogës me lidhje me mbretin famëkeq serb të drogës Darko Šarić. Disa anëtarë të këtij nëngrupi kroat janë paditur për kontrabandë të paktën 609 kilogramë kokainë – me vlerë mbi 18 milionë dollarë – nga Ekuadori në Evropë midis 2019 dhe 2022. Roli i Vrcan, sipas prokurorëve kroatë, ishte të financonte blerjen dhe nxjerrjen e kokainës nga kontejnerët që mbërrin në Kroaci.
Aktakuzat u bazuan në provat e nxjerra nga telefonat Sky dhe u dërguan autoriteteve kroate – por nuk është raportuar më parë se Vrcan ishte gjithashtu një shitës i Sky. Sipas prokurorëve francezë, Vrcan mbikëqyri logjistikën, transferimet e parave dhe mirëmbajtjen e telefonave Sky për rrjetin e tij kriminal. Vrçan nuk iu përgjigj kërkesës për koment të dërguar përmes avokatit të tij.
Ashtu si Lalić, Vrcan tha se ishte bërë një rishitës duke kontaktuar drejtpërdrejt kompaninë.
Si Lalić, dhe ai përfundoi duke punuar për një nga kompanitë kryesore të shpërndarjes së Sky – në këtë rast, kompaninë me bazë në Vankuver Solid Joint, në bashkëpronësi nga Tuan Minh Hoang “Tommy” Phan. (Phan nuk iu përgjigj një kërkese për koment.)
I intervistuar nga prokurorët kroatë me kërkesë të gjyqtarëve francezë që hetojnë çështjen Sky, ai konfirmoi se kishte shitur telefona Sky, por mohoi të njihte Phan. (Vrcan nuk akuzohet në çështjen franceze.) Ai e përshkroi veten si një “agjent”, duke gjetur rishitës për Sky, të cilët më pas do t’i paguanin një komision, pretendoi ai.
“Rishitësi pagoi Sky… ata më informuan nëse pagesa ishte bërë, dhe nëse nuk do të ishte bërë, abonimi do të ndërpritej,” tha ai. Ishte, shtoi ai, “një punë ideale”.
Vrcan tha se ai kishte punuar me shitës në Kolumbi, Panama dhe Ekuador. Ai mblodhi komisionet e tij përmes një kompanie offshore që ai ngriti në Belize për të shmangur pagesën e taksave. Sky, tha ai, “nuk e kundërshtoi një metodë të tillë pagese”.
Por kompania ishte e shqetësuar nga fakti se ai po ofronte çmime më të mira se agjentët e tjerë, tha ai. Vrcan pohoi se kishte gjetur një gabim në portalin Sky që e lejonte të shkarkonte informacione rreth konkurrentëve të tij. Ai filloi të mbante gjurmët e të tjerëve që punonin në Amerikën Latine dhe përpiqeshin të fitonin klientët e tyre duke ofruar kushte më të mira.
Konkurrentët e raportuan atë dhe Sky e paralajmëroi se kjo sjellje nuk do të tolerohej, tha ai.
“Agjentë të tjerë mësuan qëllimet e mia dhe u ankuan në zyrën qendrore në Kanada. Unë mora një paralajmërim se nëse vazhdoj me veprime të tilla, ata do të më shkëputin nga sistemi”.
Vrecani nuk iu përgjigj pyetjeve që OCCRP i dërgoi nëpërmjet avokatit të tij.
Në mars të vitit 2010, tre burra të veshur me paruke dhe maska dhe me buqeta me lule hynë në një bankë në qytetin jugor serb të Nishit, duke rrëmbyer pothuajse 50 milionë dinarë serbë (rreth 657,000 dollarë) pasi rrahën rojet e sigurisë. Grabitja dramatike – “si nëpër filma”, zuri titujt kryesorë të medias serbe, dhe pse një vend i prekur nga shfrytëzimet e egra të grupeve të krimit të organizuar.
Një nga këta burrat e maskuar ishte Miodrag “Misha” Kostić. Në atë kohë, Kostić kishte një precedent penal për posedim kokaine dhe rezistencë ndaj arrestimit. Pas grabitjes ai arratiset dhe u gjykua në mungesë. Ai kaloi një dekadë në arrati derisa u arrestua në Spanjë dhe u deportua në Serbi, ku në vitin 2022 u deklarua fajtor në këmbim të një dënimi me pesë vjet burg.
Gjatë kohës që Kostić ishte në arrati, ose ai ose gruaja e tij, Sanja Petković, filluan të shesin telefona Sky. Sipas policisë franceze çifti përdorte kodin Sky PIN 28762B. Ai përdorues kishte transmetuar fotografi të shumta personale të Kostić, si dhe një skanim të pasaportave të Petković dhe imazhe të drogës dhe armëve.
Fotografitë e drogës dhe armëve të shpërndara në llogarinë Sky dyshohet se janë shpërndarë nga Kostiq dhe Petkoviq.
Përdoruesi dërgoi gjithashtu mesazhe duke negociuar një shitje kokaine dhe shkëmbeu 269 mesazhe me Thomas Herdman, një shpërndarës i nivelit të lartë të pajisjeve Sky, i cili u padit në SHBA në vitin 2021 së bashku me CEO të Sky, Jean-Francois Eap.
Në disa pika të bisedave të tyre, Herman kërkoi para – “Unë kam qenë shumë i sjellshëm duke i dhënë Mishës dhe ty kohë për të paguar,” shkroi ai – dhe udhëzoi përdoruesin që qëndronte pas Sky PIN 28762B të paguante një ndërmjetës në qytetin Evian, i cili do të më pas transferoni paratë në Paris për t’i shkëmbyer me bitcoin. (Kjo ishte një teknikë e zakonshme që Herdman përdorte për të pastruar para, ai supozohet se u tha agjentëve të fshehtë amerikanë që iu afruan atij për të blerë telefonat e Sky.
Avokatët e Herdman refuzuan të komentonin për këtë histori, por në një letër të vitit 2021 drejtuar gjykatësve hetues francezë ata thanë se Sky “nuk ishte krijuar kurrë për kriminelët” dhe ishte menduar për qeveritë dhe kompanitë private. Ata thanë se nuk kishte asnjë provë që njerëzit pas Sky kishin inkurajuar ose injoruar përdorimin kriminal të aplikacionit.)
Petković u intervistua nga gjyqtarët hetues francezë vitin e kaluar dhe mohoi të kishte përdorur Sky ose të kishte shitur telefonat e tij. Disa muaj më vonë, është intervistuar edhe Kostić. Ai pranoi se kishte përdorur Sky, por tha se ishte vetëm për të mbajtur kontakte me familjen e tij dhe mohoi të ishte një rishitës ose të punonte për Herdman.
Kostić tha se nuk e mbante mend emrin e përdoruesit të Sky dhe nuk e kishte idenë se kush po përdorte Sky PIN 28762B. Ai nuk mund të shpjegonte pse ky llogari transmetonte imazhe personale të tij, ose pse Herdman iu drejtua atij përdoruesi me emrin “Sanja”.
Kostiç u tha gazetarëve të KRIK se ai përdorte një telefon Sky sepse i duhej të ishte në kontakt me familjen e tij ndërsa ishte në arrati, por se ai nuk i shiti ato. Ai thotë se telefonat dhe kartat e shumta që policia i gjeti në shtëpinë e tij ishin “telefonë të zakonshëm”, megjithëse prokurorët francezë pretenduan se në të vërtetë ishin telefona Sky.
“Kjo është e gjitha… Si t’jua shpjegoj, këta janë telefona të zakonshëm, se… Nuk është asgjë. Këto janë karta të zakonshme”, tha Kostić..
Filip Bukvički
Profili i telefonit Sky Bukvicki
Bukvički, një francez me origjinë serbe, u dënua nga një gjykatë franceze për trafik kokaine në shtator 2020 dhe u dënua me një vit burg. Ai u padit edhe një herë në gusht të këtij viti – këtë herë për rolin e tij si rishitës i telefonave Sky.
Prokurorët francezë pretendojnë se Bukvički u shiste telefona Sky miqve dhe bashkëpunëtorëve të tij nga qyteti i tij i lindjes, Clermont-Ferrand, në Francën qendrore. Ai gjithashtu dyshohet se përdori Sky për të organizuar aktivitetet e tij kriminale, duke përfshirë kontrabandën e drogës dhe armëve, sipas dokumenteve hetimore franceze.
Aktakuza pretendonte se Bukvički ishte “në zemër të një rrjeti të madh në rajonin Clermont-Ferrand që është fokusuar kryesisht në kontrabandën e kokainës dhe armëve me furnizues nga Amerika e Jugut, por edhe me lidhjet në Ballkan”.
Një provë kryesore kundër Bukvički-t është dëshmia e një prej miqve të tij – dhe klientëve të Sky-it – i cili i tha policisë se ai kontrabandonte drogë me Bukvički-n nga mesi i vitit 2019 deri në fund të vitit 2021. Ai konfirmoi se Bukvički përdorej me pseudonimin “Mister Freeze”, i cili ishte gjithashtu një nga emrat e tij të përdoruesve në Sky.
“Jam thellësisht i pikëlluar që një mik i vjetër të gënjejë për mua kështu,” tha Bukvički për këtë dëshmitar gjatë një prej disa marrjeve në pyetje në lidhje me punën e tij me Sky dhe trafikun e dyshuar të drogës.
Ai ka këmbëngulur se nuk kishte lidhje me aplikacionin. Bukvički nuk iu përgjigj një kërkese për koment.
Nikola Mikić
Në fillim të vitit 2021, policia franceze vuri re se një serb që jetonte në Paris përdorte shpesh të njëjtat kulla celulare si një përdorues i Sky me ID 7F7HH8. Ata filluan të dyshonin se ai mund të ishte një rishitës kryesor i telefonave të koduar.
Herët në mëngjes më 23 mars 2021, policia bastisi banesën e burrit dhe e arrestoi atë, por ai tha se nuk kishte asnjë lidhje me Sky dhe përkundrazi fajësoi mikun e tij, një serb tjetër të quajtur Nikola Mikić, i cili kishte qëndruar me të për disa muaj. Ai pohoi se Mikić udhëtonte shpesh me të, gjë që mund të shpjegonte sinjalin e kullës së celularit. Mikić ishte me precedent penal në Serbi, pasi ishte dënuar për trafik droge në vitin 2009 dhe ishte dënuar me tre vjet burg.
Menjëherë pasi shoku i tij e akuzoi atë për rishitjen e telefonave Sky, Mikić u arrestua dhe rrëfeu në polici se ai kishte qenë vërtet një shitës i Sky, duke përdorur llogarinë 7F7HH8.
Ai tha se filloi t’i shiste telefonat në vitin 2019, pasi takoi një burrë në Serbi të quajtur “Nenad”, i cili i kishte shpjeguar se si funksiononin telefonat dhe i kishte treguar faqen e internetit të kompanisë.
“Ai shpjegoi se nuk është e ligjshme, por as e paligjshme. Dhe më pas ai ofroi të më gjente klientë në Francë,” tha Mikić.
Mikić pretendoi se mori 100 euro për telefon dhe shiti vetëm rreth 17.
Mikić më vonë u tërhoq, megjithatë, dhe tha se “Nenad” nuk ekzistonte. Në vend të kësaj, një burrë i quajtur “Vuk” i kishte dhënë telefonat – por ai kishte aq frikë nga Vuk sa nuk donte ta përmendte atë, tha ai.
As numrat nuk korespondonin. Sipas policisë franceze, PIN 7F7HH8 kishte pasur 374 klientë të njohur – shumica e të cilëve ishin të përfshirë në trafik droge – dhe ai kishte fituar rreth 472,500 euro nga shitja e telefonave Sky.
Mikić pretendoi se kur ai kuptoi se “ky lloj telefoni dhe struktura përdoren për gjëra të paligjshme” u largua nga biznesi.
Por mesazhet e Sky të nxjerra nga telefoni 7F7HH8 zbuluan gjithashtu se përdoruesi ishte një anëtar i një bisede në grup të Sky, në të cilin pjesëmarrësit dukej se po flisnin për shitjen e 300 kilogramëve drogë. Mikić ofroi të ndihmonte për të gjetur një kontakt në Spanjë për një anëtar të grupit.
Mikić u tha gazetarëve se ai nuk fitoi asgjë nga shitja e telefonave Sky dhe se klientët e përmendur nga prokurorët francezë i përkisnin dikujt tjetër – një personi që përdorte këtë telefon Sky para tij.
“Kam kërkuar nga njerëzit në mjedisin tim [të blejnë telefona Sky] dhe njoh vetëm njerëz që kanë kompani, që janë avokatë, që shesin pasuri të paluajtshme. Unë nuk kam rreth meje njerëzish që bëjnë kokainë, shesin armë.” tha ai.
Mikić tha se ai nuk ishte burgosur përpara gjyqit, por se i ishte konfiskuar pasaporta në mënyrë që të mos mund të largohej nga Franca.
“Nuk e di se si do të dalë”, tha ai.
Kontribuan për këtë shkrim: Sofija Bogosavljev, Tamara Todorović, Sofija Parojčić, Milica Vojinović, Bojana Jovanović, dhe Stevan Dojčinović
Kontrolli i fakteve u sigurua nga Departamenti i Verifikimit të Fakteve i OCCRP.
22 Tetor, 2024
With staff across six continents and hubs in Amsterdam, Washington, D.C., and Sarajevo, OCCRP is one of the largest investigative journalism organizations in the world. We are a mission-driven nonprofit newsroom that partners with other media outlets to publish stories that spur action. OCCRP is also a media development platform that advances investigative reporting worldwide.
Founded by veteran investigative reporters Drew Sullivan and Paul Radu in 2007, OCCRP is a pioneer of collaborative cross-border investigative journalism. From a modest beginning in Eastern Europe with a handful of partners, OCCRP has grown into a worldwide powerhouse, shaping the industry while upholding the highest standards for public interest reporting.
